Alles over onze lezingen en de Linguae minores
Het jaar 2024-2025 is ronduit rijk! We beginnen met een lezingmarathon: vanaf oktober volgen er 6 aansluitende lezingen, waarvan de vier middelste een lezingenreeks van Joop van der Horst vormen in de geest van het Linguae minores-initiatief. U leest er hieronder alles over!
Naast Neolatijn bestaat er iets als het Nieuw-Oudgrieks. Kort nadat het klassieke Latijn nieuw leven werd ingeblazen door humanisten als Petrarca tijdens de zogeheten Renaissance, gebeurde hetzelfde met het Grieks, onder impuls van Byzantijnse en Italiaanse geleerden als Manuel Chrysoloras en Leonardo Bruni. Vanuit Noord-Italië zwermde deze praktijk uit over heel Europa, van het uiterste zuiden tot het hoge noorden, van west naar oost. Ook in Leuven kregen de Nieuw-Oudgriekse letteren snel voet aan de grond, dankzij Erasmus en zijn Drietalencollege. Tijdens deze (bloem)lezing maken we een Griekse wandeling door Leuven, ofwel Lovanion (Λωβάνιον / Λουάνιον), met focus op poëzie waarin de Brabantse stad een rol speelt, als plaats van compositie en/of als onderwerp. Onze eerste halte is het Sint-Donatiaanscollege, waar Erasmus in 1502 mogelijk zijn Griekse eersteling produceerde. Daarnaast doen we onder meer nog Dirk Martens’ drukkerij op de Naamsestraat aan, net als het Drietalencollege op de Vismarkt en de oude stadsmuren, om bij de bibliotheek op Ladeuze te eindigen met gedichtjes van Paul Claes.
In deze korte lessenreeks van vier bijeenkomsten laat prof. em. Joop van der Horst een ruim publiek kennismaken met de plaats van het Gotisch, een oude Germaanse taal, in de stamboom van de talen. Wat leert het Gotisch ons over de Indo-Europese talen, zoals het Latijn en Grieks, en hoe verhoudt het Gotisch zich tot de andere Germaanse talen? En over taalverandering? Alle belangstellenden zijn welkom, voorkennis is niet vereist.
Vorig jaar ging Indiana Jones and the dial of destiny in première, een film waarin Archimedes en het Antikytheramechanisme centraal staan. Dat was de aanleiding voor Stef Janssens om zijn masterproef te schrijven over de beroemde wiskundige en ingenieur Archimedes van Syrakousai. In deze lezing vertelt hij jullie wat we weten over de illustere geleerde en hoe zich dat vertaalt naar het witte doek en naar een strip in wording.
Naar goede gewoonte organiseert het NKV in de even jaren een klassieke themadag op een koude decemberzaterdag. Dit jaar werpen we onze schijnwerpers eens op een genre. En wel op ‘het oergenre’: de epiek. Op het programma staan lezingen over Griekse en Latijnse epische teksten en kenmerken, oud en minder oud.
Zoals al onze activiteiten is de toegang tot de lezingen gratis, maar we vragen om op voorhand in te schrijven via mail (nico.dogaer-at-kuleuven – dot - be). De ochtendkoffie nemen de Classici Lovanienses voor hun rekening.
Deze themadag kan als bijscholing worden erkend. Leerkrachten die een attest nodig hebben, mogen dat op voorhand melden aan Nico, of desgevallend ook nog op de dag zelf.
De Vulgaat, een Latijnse vertaling van de Bijbel die grotendeels van de hand is van de heilige Hiëronymus van Stridon (347-420), geldt als een van de meest invloedrijke vertalingen die ooit is gemaakt. Tijdens deze lezing bekijken we kort de ontstaansgeschiedenis van deze Latijnse vertaling van naderbij, en hebben we met name aandacht voor het leven en werk van Hiëronymus. Daarnaast staan we een geruime tijd stil bij de impact van deze vertaling op de ontwikkeling van het latere (Westerse) christendom, met talrijke voorbeelden uit de (beeldende) kunst, liturgie en theologie.
De eerste Europeanen die Amerika ontdekten en verkenden spraken Oudnoors, Portugees, Spaans, Frans, Nederlands en Engels. Maar uiteraard vonden deze gebeurtenissen plaats in een tijd waarin het Latijn nog altijd een prominente plaats had in de Europese maatschappij. Welke Latijnse bronnen hebben we over ontdekkingen van en in de Nieuwe Wereld? Wie ontmoetten ze en hoe beschreven ze deze onbekende volkeren? Hoe keken ze naar al de nieuwe dingen die ze zagen? In deze lezing zal ik enkele van deze Latijnse schrijfsels voorstellen en bespreken.
Dit jaar komt het Etruskisch misschien opnieuw aan bod. Of iets anders. We zijn er nog niet helemaal uit. Sowieso wordt het pas iets voor het tweede semester.
De precieze data zullien hier worden aangevuld.
In november 2021 bood Reuben Pitts een korte cursus Messapisch aan.
In het eerste millennium voor Christus vormde Italië een lappendeken van verschillende talen en taalgemeenschappen. Door de opmars van Rome zijn al deze talen verdwenen ten voordele van het Latijn. Toch bleven relatief veel inscripties bewaard. Deze beknopte extra-curriculaire collegereeks van ca. 4 uur biedt aan alle belangstellende studenten en niet-studenten een inleiding tot het Messapisch, een kleine epigrafische taal die gesproken werd in Apulië, de “hiel” van Italië. Deze Indo-Europese taal, die echter niet bijzonder nauw met het Latijn verwant is, vindt volgens vele onderzoekers zijn oorsprong eerder op het Balkanschiereiland. Tijdens de lessen benaderen we het relatief beperkte corpus van het Messapisch als een onbekende taal, die we stapsgewijs ontcijferen vanuit onze kennis van verwante talen. Het linguïstisch en (cultuur)historisch vraagstuk omtrent de oorsprong en verwantschap van deze taal staat in deze colleges centraal.
Dinsdag 9, 16, 23, 30 november van 13u tot 14u in Erasmushuis Letteren 06.16
Te herbekijken op YouTube
Op ons YouTube-kanaal kan je de colleges Gallisch en Oskisch nog eens overdoen!
Februari 2022 brengt droef nieuws: de leeskring Latijn is niet meer. Het initiatief, dat staat of valt met bijeenkomsten in levenden lijve, werd verzwolgen door de opeenvolgende coronagolven. Bijna 20 jaar lang zijn Michiel Verweij en een trouwe groep van nieuwsgierige lezers vorm in de avondlijke uren samengekomen in het Erasmushuis. Heel veel dank aan Michiel!
Traditiegetrouw wordt deze afdeling van het NKV bestierd door vrijwilligers werkzaam aan de KU Leuven.
Toon Van Hal
Nico Dogaer
Herbert Verreth
Tom Gheldof
(nieuw vanaf 2021, welkom!)
Thiasos, Babylon, Historia, Classici Lovanienses